Đăng lúc: 20:31 - 29/06/2017
HỎI: Nhà tôi chưa có bàn thờ Phật, muốn trì chú Đại bi có được không? Khi tôi ngồi trì chú mà trong đầu ý nghĩ lăng xăng, hoặc người hay lắc lư rồi buồn ngủ, vậy làm thế nào để khắc phục?
(TRỊNH HẢI, hai1233457@gmail.com)
trichu.jpg
Trạo cử và hôn trầm là những triền cái làm chướng ngại
công phu tu tập nên hành giả phải vượt qua - Ảnh minh họa
ĐÁP:
Bạn Trịnh Hải thân mến!
Nhà chưa có bàn thờ Phật, bạn vẫn tụng kinh, trì chú, niệm Phật, tọa thiền… bình thường. Bạn cần chọn một nơi sạch sẽ, thoáng mát và yên tĩnh nhất nhà để trì chú, tu niệm.
Trong lúc tu niệm, hiện tượng “trong đầu ý nghĩ lăng xăng” gọi là trạo cử, và “người hay lắc lư rồi buồn ngủ” gọi là hôn trầm, các biểu hiện này liên tục xảy ra. Tất cả mọi người, khi thực hành công phu đều trải qua các hiện tượng trạo cử và hôn trầm này.
Việc đầu tiên, bạn hãy xem trạo cử và hôn trầm là một trong những điều rất bình thường của tâm. Từ trước đến nay, tâm của mình đã rối rắm như vậy, không phải bây giờ mới có. Nhờ tu tập nên mình có cơ hội nhận diện rõ hơn tâm của mình nhiều trạo cử, hôn trầm mà thôi.
Với trạo cử, bạn chỉ cần chú tâm vào đề mục, rõ biết các ý nghĩ lăng xăng đang trình hiện mà không nắm bắt hay phản ứng, chỉ chuyên tâm vào đề mục. Ở đây, đề mục của bạn là trì chú, vậy hãy chú tâm vào câu chú. Thân ngồi (hoặc đi, đứng, nằm) thư giãn và thoải mái, chú tâm đọc hay niệm chú đầy đủ không thiếu sót, tai nghe tiếng rõ ràng, nếu đọc thầm thì tâm cũng nghe biết tỏ tường. Các ý tưởng lăng xăng vẫn liên tục xuất hiện nhưng vì bạn chuyên tâm vào thần chú, không phản ứng lại (không nắm bắt hoặc xua đuổi) nên nó không có chỗ nương gá, tự sinh rồi tự diệt, tự đến rồi tự đi.
Khi mất chánh niệm, sự chú tâm bị gián đoạn thì tâm bị các ý niệm lăng xăng chi phối. Cần thấy rõ tâm mình đang trạo cử, đưa tâm trở về trạng thái chánh niệm bằng cách trì chú trở lại như lúc đầu. Sự chuyên chú càng lớn mạnh thì trạo cử càng yếu suy. Kiên trì, bền bỉ và tinh tấn lâu ngày ta sẽ dễ dàng làm chủ tâm, vọng tưởng thưa dần, tâm được an trú, tịnh chỉ.
Về hôn trầm, thường là khi trạo cử tạm lắng dịu thì hôn trầm xuất hiện, trạng thái thân tâm dật dờ dã dượi, buồn ngủ và ngủ gục. Khi mất chánh niệm, thiếu sự chú tâm thì hôn trầm liền chi phối. Để đối trị hôn trầm, hành giả cần điều hòa thân tâm, phối hợp cả phòng và chống. Trước hết hành giả phải thiết lập đời sống quân bình, làm việc vừa sức, ngủ đủ giấc. Kế, không ăn quá no, không uống rượu bia trước giờ công phu, áo quần cần mềm xốp, không quá chật, nới lỏng thắt lưng, ngồi nơi thoáng mát, giàu dưỡng khí. Khi ngồi cần giữ lưng thẳng, cổ thẳng, thả lỏng các cơ bắp, thân tâm thư giãn hoàn toàn. Quan trọng là luôn duy trì sự chú tâm vào thần chú, khi phát hiện bị hôn trầm, hãy khởi sự lại từ đầu.
Nếu hôn trầm kéo đến nhiều lần, hành giả có thể tạm dừng trì chú để đưa tay xoa mặt, vuốt mắt, nhéo tai, xoa bóp tay chân, xoay người qua lại cho máu huyết lưu thông. Sau đó tiếp tục trì niệm như ban đầu. Nếu hôn trầm chưa dứt, hành giả cần thay đổi oai nghi, đi rửa mặt và thiền hành (vừa đi vừa niệm chú) một lúc rồi quay về tiếp tục trì niệm. Sau nhiều nỗ lực mà vẫn hôn trầm, hành giả nên nằm nghỉ ngơi hoặc ngủ một lát, sau đó tiếp tục công phu sẽ tốt hơn.
Trạo cử và hôn trầm là những triền cái làm chướng ngại công phu tu tập nên hành giả phải vượt qua. Trong thời gian đầu khi tâm chưa thuần, hành giả cần tinh tấn, nỗ lực và kham nhẫn, không nên thối tâm và bỏ cuộc sớm. Khi hành giả thiết lập được chánh niệm, chú tâm vững chắc vào đề mục, tâm có phần an định thì hai chướng ngại này sẽ giảm thiểu dần. Tiếp tục công phu đắc định thì chúng sẽ chấm dứt.
Chúc bạn tinh tấn!
TỔ TƯ VẤN
Đăng lúc: 08:50 - 21/10/2016
HỎI: Mẹ tôi mới mất, đang thờ ở một bàn thờ riêng. Hiện tôi có nghe một số ý kiến cần kiêng kỵ đối với lư hương mới. Cụ thể như: Không di chuyển hay xoay tới xoay lui, không nhổ chân hương, không lau chùi, việc ấy có đúng không? Chừng nào thì chuyển lư hương và hình thờ của mẹ lên bàn thờ cửu huyền (ông bà)?
(KHÁNH NAM, ttkthuy161979@gmail.com)
bantho 2.jpg
Lư hương (hoặc lư trầm) chỉ là một trong những vật dụng
thờ cúng như chân đèn, bình hoa, đĩa quả - Ảnh minh họa
ĐÁP: Bạn Khánh Nam thân mến!
Lư hương (hoặc lư trầm) chỉ là một trong những vật dụng thờ cúng như chân đèn, bình hoa, dĩa quả, bát nước… Theo Phật giáo, các vật dụng ấy chỉ là phương tiện thờ cúng, tùy duyên sử dụng mà không có bất cứ vấn đề kiêng kỵ nào.
Vì thế, các lư hương trên bàn thờ ở chùa hay ở nhà, nếu chưa ngay cần chỉnh lại cho ngay ngắn, hàng ngày cần nhổ hết chân hương (có thể chừa lại một cây), lau chùi lư hương sạch sẽ. Nói chung là cần dọn dẹp, lau chùi toàn bộ bàn thờ luôn sáng sạch, thanh tịnh và trang nghiêm.
Sau lễ chung thất (49 ngày), con cháu có thể thỉnh di ảnh mẹ lên bàn thờ cửu huyền, lư hương đem cất. Một số gia đình thì vẫn thờ riêng khá lâu, sau lễ tiểu tường (12 tháng) hay đại tường (24 tháng) mới thỉnh di ảnh lên bàn thờ cửu huyền.
Chúc các bạn tinh tấn!
TỔ TƯ VẤN
Đăng lúc: 02:40 - 04/07/2016
Dưới đây là 6 điều đừng bao giờ hiểu lầm về đạo Phật tránh mất hết phúc báo
Đức Phật không có thật
Trong tâm thức tâm linh của nhiều người Việt, Đức Phật giống như các vị thần thánh khác, là đấng siêu nhiên không tồn tại hữu hình. Nhưng nếu tìm hiểu Phật giáo, là một tín đồ của Phật giáo, thì chắc hẳn không thể không biết, Đức Phật vốn xuất thân là một người trần mắt thịt.
Trải qua quá trình tu luyện, Người trở thành Phật và đi truyền đạo khắp nơi, cứu khổ chúng sinh. Đời sau để tưởng nhớ công đức và tôn vinh những giá trị nhân sinh tốt đẹp mà Ngài mang lại nên thờ cúng.
Cầu Phật xin thứ nọ, thứ kia
Vẫn tồn tại trong một cộng đồng người quan điểm Phật là đấng tối cao ban phước lành cho nhân loại. Những người không đi chùa có những suy nghĩ này là có thể chấp nhận được, tuy nhiên với những người đi chùa thường xuyên vẫn tồn tại quan điểm này thì thực sự rất khó hiểu. Họ đi chùa và cầu xin đủ thứ . Họ cầu sức khỏe, cầu giàu sang, cầu gia đình ấm êm hạnh phúc, cầu con cái công thành danh toại. Họ cúng vài trái cam, đôi nải chuối, vài trăm nghìn…và tự cho rằng mình đã đủ thành tâm để trời Phật phù hộ cho nhiều điều.
Cũng rất nhiều người khác, muốn có đời sống bình an, năng đi chùa lễ Phật, lập bàn thờ Phật tại nhà và nghĩ rằng như thế sẽ được thần Phật phù hộ suốt đời, đến khi thác đi chắc chắn sẽ về cõi cực lạc. Họ bỏ qua những trần trụi của cuộc đời, bỏ qua những giáo lý nhân quả của Phật để rồi kiến tạo nên một kiểu sống lệch lạc sai lầm, tự cho mình cái quyền sống ung dung tự tại với tất cả, coi thường tất cả vì đã có Phật “chống đỡ” đằng sau. Tuy nhiên, nên nhớ rằng Phật dạy muốn có quả ngọt lành thì gieo nhân hạt thơm tho. Đừng mong gieo hạt ớt mà gặt trái chanh. Cuộc sống vô thường nhưng nhân quả báo ứng liên hồi, tiền kiếp hậu kiếp xấu tốt nhục vinh cơ bản cũng bởi cách sống mỗi người mà ra.
Điều này có nghĩa là, phước lành của chúng ta do chính chúng ta tạo nên, không phải do Phật ban phước mà chính từ những nhân mà chúng ta gieo ở đời, họa hay phước sẽ từ đó mà ra vậy.
Niệm Phật là đọc danh hiệu Phật
Tụng kinh, niệm Phật không phải để cầu cúng hay học thuộc lòng, đọc lên là sẽ được Phật chứng cho. Mục đích lớn nhất của việc này là để chúng đệ tử ghi nhớ lời Phật dạy, soi sáng bản thân, giác ngộ Phật pháp và hành động theo. Vừa tụng niệm, vừa thấm nhuần và ghi nhớ, làm theo, ấy mới là niệm Phật chân chính.
Mô tả ảnh.
Ảnh minh họa
Đi tu là phải ăn chay
Đây là một trong nhiều ám ảnh của những người bước đầu tìm hiểu về Phật giáo. Họ không cưỡng lại được ham muốn ăn mặn của mình và cảm thấy ăn chay khi đi tu thật sự là một điều kinh khủng. Tuy nhiên, Phật giáo không bắt buộc con người ta ăn chay. Ăn được là tốt, nhưng nếu không ăn chay được thì nên hạn chế sát sinh.
Còn nhớ, ngày xưa khi chưa có điều kiện ăn chay, Phật đi khất thực và ăn những gì được cho, đôi khi vẫn ăn mặn vì dân chúng cho đồ mặn và đó không phải là điều tội lỗi. Ăn chay nhưng không hành thiện, ăn chay nhưng vẫn giữ những sân hận trong lòng, đối đãi với người trên bằng sự bất kính, đối đãi với người dưới bằng sự thị uy khinh miệt, thì đó cũng không bằng ăn mặn mà nhân từ hiền hậu, sống thiện tâm hiền lành.
Phật có toàn quyền quyết định số phận con người
Quan niệm này lý giải cho những việc hành mê tín dị đoan trong cộng đồng người Việt hiện nay. Họ cho rằng số phận của mình được quyết định bởi những đấng thần linh tối cao như Chúa, Thượng đế, Phật…chính vì vậy họ luôn sống trong một niềm nghi ngờ về tất cả những biến cố đến với mình, coi như đó là sự an bài và có thế nào cũng không thoát được số kiếp đó. Từ đó, một đại bộ phận người đã lợi dụng tâm lý này để hành nghề mê tín dị đoan, khiến cho đạo Phật có những hình thức biến thể không giống như giáo lý chính thống.
Đạo Phật chỉ dành cho người già
Tâm linh thì không có tuổi, tôn giáo thì không phân biệt người. Phật giáo là chỗ dựa về tinh thần cho tất cả những ai đang muốn đi tìm hạnh phúc đích thực của cuộc sống. Dù đang còn trẻ hay tuổi đã xế chiều thì Phật giáo cũng đều mang đến cho bạn những kiến thức, những bài học, những kinh nghiệm và triết lý sống đơn giản nhưng ý nghĩa.
Đăng lúc: 05:39 - 08/08/2015
Tối ngày 05 tháng 08 năm 2015, nhằm ngày 21 tháng 06 năm Ất Mùi, toàn thể môn đồ Pháp quyến và nhân dân Phật tử chùa Linh Sơn – xã Lũng Hòa – huyện Vĩnh Tường – tỉnh Vĩnh Phúc đã long trọng tổ chức Đêm hội Hoa đăng dâng Phật nhân lễ Húy nhật Đại tường của cố Ni trưởng Thích Nữ Hải Triều Âm.
Đêm hội hoa đăng này nhằm mục đích hướng nguyện tâm thành đến mười phương chư Phật, và cũng là dịp để hàng đệ tử, môn đồ Pháp quyến, hàng Phật tử thể hiện lòng tôn kính đến cuộc đời và công hạnh của Cố Ni trưởng Thích Nữ Hải Triều Âm. Đồng thời cũng hy vọng rằng, ánh sáng của Từ Bi và Trí Tuệ của đêm hội hoa đăng này sẽ trải khắp lòng từ bi và bác ái, mang lại sự yêu thương và hiểu biết làm lợi lạc cho chúng sinh, nguyện cầu thế giới hòa bình, dân an quốc thái.
Chứng minh buổi lễ có: Hòa thượng Thích Thanh Đàm - Ủy viên thường trực HĐCM GHPGVN; Hòa thượng Thích Bảo Nghiêm – Phó chủ tịch HĐTS kiêm Trưởng Ban hoằng pháp TW GHPGVN; Thượng tọa Thích Thọ Lạc – Ủy viên TT HĐTS TW GHPGVN, Phó thường trực Ban Văn hóa TW GHPGVN; Đại đức Thích Minh Nghiêm - Ủy viên HĐTS TW GHPGVN, Trưởng BTS GHPGVN Tỉnh Phú Thọ cùng chư tôn đức Tăng Ni đến từ các tự viện tịnh thất, chư tôn đức Tăng Ni môn đồ Pháp quyến cùng sự tham dự của đông đảo tín đồ Phật tử thập phương.
Mở đầu buổi lễ, sau lời phát biểu khai mạc của Thượng tọa Thích Thọ Lạc, Đại đức Thích Minh Nghiêm - Ủy viên HĐTS TW GHPGVN, Trưởng BTS GHPGVN Tỉnh Phú Thọ đã đọc ý nghĩa hoa đăng.
Và trong giây phút thiêng liêng nhất, chư tôn đức chứng minh và toàn thể đại chúng đã làm lễ niêm hương, bạch Phật, khai trì Đại thừa Vô thượng Pháp Bảo Đại Bi Thần Chú và Bát Nhã tôn kinh để chú nguyện ánh sáng. Sau đó, Hòa thượng Thích Thanh Đàm và Hòa thượng Thích Bảo Nghiêm đã đón nhận ánh sáng trí tuệ từ bàn thờ Phật, truyền trao cho chư tôn Thiền đức, như một biểu hiện của Tăng đoàn hòa hợp, của chính pháp rạng ngời.
Từ ngọn nến trên tay chư tôn đức, quý đại biểu chính quyền và Phật tử cũng tuần tự đón nhận nguồn ánh sáng của trí tuệ, soi chiếu vào dòng đời để phá tan vòng vô minh si ám. Ánh nến tiếp tục truyền đi, vùng sáng dần dần được lan tỏa. Đó là ngọn nến của hiểu biết, trang trải vào tất cả để cuộc sống tình người ngày càng một cảm thông hơn.
“Cung kính đỉnh lễ Đức Từ Phụ A Di Đà!
Cầm ngọn nến trên tay, ánh sáng truyền đến với nhau, chúng con thầm hiểu ra một điều rằng cõi đời này đêm tối vô minh vẫn còn dài lắm, bao nỗi thống khổ, những hệ lụy trần gian vẫn còn nhiều lắm. Bao phiền muộn trái ngang vẫn cứ quằn nặng lên đôi vai bé nhỏ. Nước mắt vẫn rơi, máu đào vẫn đổ. Trong khi đó, tất cả chúng con đang là những kẻ lạc lõng bơ vơ giữa dòng đời muôn lối. Không có ánh đuốc sáng soi đường, không tìm thấy một người chỉ nẻo. Vậy mà đường đến bờ lành đối với chúng con vẫn còn mờ xa thăm thẳm. Có ước mơ gì trong những cuộc viễn chinh mỏi mòn và lê thê ấy, có tìm thấy được gì sau bao tháng ngày rong ruổi bồng phiêu. Nhìn lại tất cả chỉ là bọt bèo hư huyễn.
Ngày vui vụt qua thoáng chốc, tuổi xanh thoắt đó hết rồi. Kiếp nhân sinh như phù du tù tánh, bả lợi danh như biển nước mây bay. Nhưng kính lạy Đức Từ Phụ: nhờ ánh quang minh và lòng từ mẫn của Người soi đến, chúng con đã định hướng được đường về. Có Tam Bảo để tựa nương, biết cầu vãng sanh nơi Phật cảnh.”
Buổi lễ đã kết thúc bằng phút mặc niệm thiêng liêng, lắng lòng tâm tư ngưỡng nguyện giác linh cố Ni trưởng Thích Nữ Hải Triều Âm cao đăng Phật quốc, thượng phẩm thượng sinh, không quên nguyện lực, tái hiện Sa bà, giáo nhân bất quyện.
Chùa Bằng
Đăng lúc: 20:55 - 10/07/2015
Đến chùa tụng kinh, tốt nhất nên ở trước chánh điện. Nếu tới trễ, có thể ngồi phía bên ngoài...
tung kinh.jpg
Phật tử về chùa Phước Viên (Đồng Nai) tụng kinh Dược Sư - Ảnh minh họa
HỎI: Tôi là Phật tử thường đi tụng kinh mỗi tối tại chùa. Vì bận công việc thường đến muộn nên tôi không có chỗ ngồi trong chánh điện mà phải ngồi sau nhà Tổ (hai bên là bàn thờ linh, thờ ảnh người chết rất nhiều). Như vậy có nên không? Tôi có bị ảnh hưởng âm khí hay bị những vong linh ở đó quấy nhiễu không? Nếu vào các ngày sám hối 14-30 và cầu an 1-15 (âm lịch) hàng tháng, không có thời gian đi chùa mà chỉ tụng niệm và lễ bái ở nhà thì phước báo có như đi tụng niệm ở chùa không?
(PHAN ĐỨC TRUNG,
trungphanc@yahoo.com.vn)
ĐÁP: Bạn Phan Đức Trung thân mến!
Đến chùa tụng kinh, tốt nhất nên ở trước chánh điện. Nếu tới trễ, có thể ngồi phía bên ngoài hoặc hai bên hành lang phía trước. Chỉ khi nào các nơi phía trước đều hết chỗ thì mới ngồi tụng kinh trong hậu tổ và linh đường.
Ngồi tụng kinh nơi hậu tổ và linh đường thì cũng không có gì ảnh hưởng lắm nếu ba nghiệp thanh tịnh; và cũng không bị ảnh hưởng của âm khí hay bị các vong linh quấy nhiễu. Nhưng vì không ngồi cùng đại chúng, trước mặt lại không có Phật nên việc tụng niệm khó nhiếp tâm hơn.
Vào những ngày lễ sám hối nếu không đến chùa được, bạn tụng niệm và lễ bái tại nhà vẫn được phước đức vô lượng. Tuy nhiên, nếu bạn đến chùa vào các dịp lễ ấy thì vẫn hay hơn, vì ngoài công phu bái sám bạn còn có cơ hội lễ thầy và thăm bạn để kết nối đạo tình. “Ăn cơm có canh, tu hành có bạn”, nên đạo tình rất quan trọng trong việc tu học.
Chúc các bạn tinh tấn!
TỔ TƯ VẤN
(tuvangiacngo@yahoo.com)
Đăng lúc: 21:31 - 01/07/2015
Ý nghĩa của bốn chữ Cửu Huyền Thất Tổ trên bàn thờ gia tiênTrên bàn thờ gia tiên của mỗi gia đình thường hay đặt một bài vị có ghi bốn chữ Cửu Huyền Thất Tổ. Vậy bốn chữ Cửu Huyền Thất Tổ này mang ý nghĩa gì trong văn hoá Việt Nam? bài viết sau đây của Hòa thượng Thích Giác Hoàng sẽ thích nghĩa cho chúng ta hiểu rõ được vấn đề này hơn.
Bàn thờ gia tiên
Câu hỏi của cư sĩ làm chúng tôi phải tra khảo lại các từ điển Phật học và Hán học, hơn thế nữa, chúng tôi còn nhờ Đại đức Thích Minh Nghị hiện đang du học tại Trung Hoa tra khảo giúp nơi các bộ từ điển lớn của Trung Hoa, nhưng cũng không thấy từ nguyên của bốn chữ này. Như chúng ta biết, phần lớn các thuật ngữ Hán Việt đều được người Việt tiếp thu thông qua các cuộc giao lưu văn hoá, tôn giáo Hán – Việt qua nhiều thời đại. Nhưng bốn chữ này, chúng tôi nghĩ là do các nhà sư Việt Nam sáng tạo, không hề chịu ảnh hưởng văn hoá của Phật giáo Trung Quốc hoặc Ấn Độ.
Không biết bốn chữ này được xuất hiện trong văn bản nào sớm nhất, nhưng theo chỗ chúng tôi biết, bốn chữ này xuất hiện trong tác phẩm Sự Lý Dung Thông viết bằng thể thơ song thất lục bát của Thiền sư Hương Hải (1728 – 1715) được Tiến sĩ Lê Mạnh Thát đã dày công biên khảo và dịch lại, cho in chung trong Toàn Tập Minh Châu Hương Hải (Nhà xuất bản Tp.HCM, 2000). Phía sau cuốn sách có in toàn bộ tác phẩm và ngữ lục của Thiền sư bằng chữ Hán. Tác phẩm Sự Lý Dung Thông (trang 416) cũng nằm trong phần phụ lục này, có đề cập đến bốn chữ này trong hai câu thơ:
“Thích độ nhân miễn tam đồ khổ
Thoát cửu huyền thất tổ siêu phương”
(Ðại ý là giáo lý đức Phật Thích Ca hoá độ chúng sinh để thoát khỏi ba đường khổ: địa ngục, ngạ quỷ và súc sinh, và có khả năng cứu thoát cửu huyền và thất tổ được siêu thăng).
Có lẽ vì câu trên quá cô đọng nên bản Việt ngữ của Tiến sĩ Lê Mạnh Thát (trang 392), vẫn giữ nguyên như vậy, và phần dưới có chú thích ngắn gọn về bốn chữ “cửu huyền thất tổ” như sau:
“Cửu huyền: Chín đời: Cao, tằng, tổ, cha, mình, con, cháu, chắt, chít. Thất tổ: Bảy đời: Cao, tằng, tổ, cao cao, tằng tằng, tổ tổ, cao tổ”
Mặc dầu trong các từ điển, chúng tôi không thấy có chữ “huyền” nào có nghĩa là “đời” cả, nhưng qua quá trình Việt Hoá, chữ này được hiểu như là “đời”, và có lẽ nên dịch là “thế hệ” thì chính xác hơn.
Chín thế hệ trên, nếu phiên âm bằng chữ Hán thì được viết như sau: Cao – Tằng – Tổ – Khảo – Kỷ – Tử – Tôn – Tằng – Huyền. Như vậy, nếu lấy thế hệ mình làm chính thì tính ngược lên bốn đời và tính xuống bốn đời thành ra chín đời.
Một vị Hoà thượng mà người viết có duyên học hỏi đã giải thích rằng, sở dĩ gọi chữ “Huyền” ở đây vì chữ “Huyền” trong “cửu huyền” này vốn có nghĩa là “đen”, vô lượng kiếp chúng sanh luân hồi sống chết, khi thân xác này rã rời, phân ly, trả về cho tứ đại, những chất tinh tuỷ xương máu và thịt tan rã, huỷ hoại đều biến thành màu đen nên gọi là “huyền”. Bởi chín thế hệ vần xoay, sống chết như vậy nên gọi là “cửu huyền”.
Thất Tổ: Là bảy ông tổ. Tổ là ông nội của đời mình; đi ngược lên sáu đời nữa gọi là thất tổ.
Như vậy, chữ “cửu huyền” bao quát hơn chữ “thất tổ”. Vì “thất tổ” chỉ cho các thế hệ đi trước, còn “cửu huyền” không những chỉ cho bốn thế hệ trước mà còn nhắc đến bốn thế hệ sau nữa. Chính vì vậy, nơi thờ phụng những vị quá vãng còn được gọi là “Nhà Thờ Cửu Huyền” (viết bằng tiếng Việt), thỉnh thoảng dùng bốn chữ “Cửu Huyền thất Tổ” (viết bằng chữ Hán). Quý Tăng Ni miền Nam và miền Bắc cũng dùng cụm từ này để chỉ cho nơi thờ ông bà, cha mẹ mình nhiều đời, nhưng không phổ biến rộng rãi, các vị thường dùng từ “hương linh” chỉ người đã khuất, và nơi thờ các hương linh ấy được gọi là “bàn linh”. Các tịnh xá thuộc hệ phái Khất Sĩ dùng từ “Cửu Huyền” hoặc cả “Cửu Huyền Thất Tổ” chỉ cho nơi thờ những người đã quá vãng.
“Cửu Huyền thất Tổ” trong nền văn hoá Việt Nam
Theo cách nhìn tổng quát, văn hóa có hai phần đặc trưng, đó là văn hóa vật chất và văn hóa tinh thần. Nền văn hóa vật chất bao gồm các lĩnh vực thuộc khoa học kỹ thuật. Văn hóa tinh thần bao gồm các lĩnh vực thuộc học thuật, tư tưởng, tôn giáo và các loại hình giải trí, nghệ thuật
Cách biểu hiện lòng tôn trọng, nhớ ơn và biết ơn ông bà cha mẹ nhiều đời nhiều kiếp qua việc thờ cúng của người Việt Nam thuộc loại hình văn hoá tinh thần. Cách tôn kính, thờ cúng này không phải ở Việt Nam mới có, mà từ thuở nhà Hạ (2183-1752 trước TL), Thương/ Ân (1751-1112 trước TL), Chu (1111? – 249 trước TL) bên Trung Hoa cũng đã có nghi lễ thờ cúng ông bà tổ tiên rồi. Các vua chúa thường đi tế Giao (cúng trời đất) ở một nơi được xem là linh thiêng, hoặc cúng tổ tiên trong Thái Miếu. Nền văn hoá Việt Nam thời cổ và trung đại cũng vậy. Các vua chúa thường đi cúng tế nơi Thái Miếu, nơi đền thờ các vị khai quốc công thần. Còn người dân dã thì thường thờ ông bà cha mẹ tại nhà và làm lễ cúng giỗ hàng năm.
Điều đáng nói ở đây, là nền văn hoá tinh thần nầy đã được duy trì, phát huy và thấm sâu vào lòng dân tộc Việt Nam dù trải bao biến thiên lịch sử. Không phải đất nước nào cũng duy trì được nền văn hoá quý báu này. Trung Hoa, một trong 3 cái nôi văn minh nhân loại thời cổ, đến khi Cách Mạng Tân Hợi năm 1911 thì nền văn hoá tinh thần bị hạ bệ, nhất là giai đoạn “Cách Mạng Văn Hoá” thì tinh thần “ăn trái nhớ kẻ trồng cây”, “uống nước nhớ người đào giếng” hoàn toàn bị xoá sổ, mà thay vào đó là nền văn hoá của “Mao Chủ tịch”.
Ðại đức Minh Nghị đang du học bên Trung Hoa kể cho chúng tôi nghe, khắp đại lục Trung Hoa không có được một nhà có bàn thờ ông bà cha mẹ của mình. Vào nhà chỉ thấy hình của bác Mao Trạch Đông thôi! Các chùa chiền thì không thấy có nhà thờ “Cửu Huyền Thất Tổ” hoặc “Vãng Sinh Ðường”, thậm chí một số chùa chiền cũng không thấy có nhà thờ Tổ (Tổ đường). Khái niệm “thờ cúng” ông bà cha mẹ gần như bị lãng quên và họ còn cho đó là một nghi thức “cổ lổ xỉ”. Họ cho rằng “thờ cúng” là một hình thức mê tín dị đoan, nên đã cực lực loại bỏ! Thế là cả một nền văn hoá “Ẩm thuỷ tư nguyên” (uống nước nhớ nguồn) tốt đẹp mấy ngàn năm, một truyền thống hiếu thảo “phụ hề sanh ngã, mẫu hề cúc ngã, ai ai phụ mẫu, sanh ngã cù lao, dục báo thâm ân, hiệu thiên võng cực” (Kinh Thi)[1] đã từng làm xúc động bao con tim của bao thế hệ, nay không còn duy trì nữa. Thật buồn thay cho một nền văn hoá có bề dày nhất nhì trong lịch sử văn minh nhân loại, và cũng là một nền văn hoá được đánh giá là tôn trọng chữ hiếu bậc nhất trong lịch sử nhân loại, thế mà ngày nay lại thiếu vắng tinh thần tri ân và báo ân!
May mắn thay, văn hoá Việt Nam, dù trải bao thăng trầm lịch sử, nhưng đạo lý: “Sang đò nhớ ơn người chèo chống, nằm võng nhớ ơn người mắc dây” vẫn được khắc sâu trong tâm khảm người Việt, vẫn ấm áp trong tiếng hát hời ru con muôn thuở:
“Nước chảy ra thương cha nhớ mẹ
Nước chảy vào thương mẹ nhớ cha”.
Thích Giác Hoàng
Đăng lúc: 08:07 - 03/05/2015
Ngày xưa ở một làng quê hẻo lánh nọ có một bà lão. Bà ta không có ai thân thích và rất là nghèo.
Mặc dù vậy bà ta là một người rất sùng đạo. Mỗi buổi tối, người ta thường thấy bóng của bà qua ngọn đèn dầu, quỳ tụng kinh trước một trang bàn thờ nhỏ.